Nếu bạn từng thắc mắc vì sao một chiếc ô tô có thể vào cua mượt mà mà không trượt bánh, thì đằng sau sự ổn định đó chính là "bộ vi sai" – một cấu kiện cơ khí cực kỳ quan trọng trong hệ truyền động. Vậy bộ vi sai ô tô là gì, cấu tạo ra sao, có bao nhiêu loại và cách bảo dưỡng như thế nào? Bài viết này của Phụ tùng Mitsubishi An Việt sẽ giải đáp đầy đủ và chi tiết, đồng thời cung cấp những thông tin mà người dùng thường tìm kiếm như vị trí lắp đặt, tác dụng, nhược điểm, phiên bản điện tử và cả ứng dụng thực tế trên nhiều loại xe khác nhau.

1. Bộ vi sai ô tô là gì?

Bộ vi sai (tiếng Anh: Differential) là một cơ cấu truyền lực nằm giữa hai bánh xe chủ động, có nhiệm vụ chia mô-men xoắn và điều tiết tốc độ quay giữa hai bánh.

Trong khi xe di chuyển thẳng, hai bánh chủ động quay đồng tốc. Nhưng khi xe vào cua, bánh phía ngoài phải quay nhanh hơn bánh phía trong do quãng đường dài hơn. Lúc này, bộ vi sai cho phép sự chênh lệch tốc độ giữa hai bánh mà vẫn duy trì lực kéo.

Đây là lý do vì sao xe có thể rẽ mượt mà mà không bị trượt bánh hay mòn lốp lệch – nhờ có bộ vi sai.

(Bộ vi sai ô tô là gì? - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

2. Vị trí và vai trò của bộ vi sai trên ô tô

2.1. Bộ vi sai nằm ở đâu?

• Trên xe dẫn động cầu trước (FWD): Bộ vi sai được tích hợp trong hộp số (transaxle).

• Trên xe dẫn động cầu sau (RWD): Bộ vi sai nằm tại cầu sau, bên trong cụm cầu (differential housing).

• Trên xe dẫn động 4 bánh (AWD hoặc 4WD): Có thể có từ 2 đến 3 bộ vi sai, bao gồm:

  • Vi sai cầu trước

  • Vi sai cầu sau

  • Vi sai trung tâm (center differential) – cân bằng lực giữa hai cầu

2.2. Tác dụng của bộ vi sai

Bộ vi sai ô tô đảm nhiệm các chức năng quan trọng sau:

• Phân phối mô-men xoắn đến hai bánh xe.

• Cho phép hai bánh quay ở tốc độ khác nhau khi ôm cua.

• Truyền động cuối từ hộp số đến bánh xe.

• Giảm tốc độ quay từ trục các-đăng xuống bánh xe.

(Vị trí và vai trò của bộ vi sai trên ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

3. Cấu tạo của bộ vi sai ô tô

Một bộ vi sai cơ bản bao gồm:

• Vỏ vi sai (Differential Case): Khung bao ngoài, chứa toàn bộ cụm bánh răng.

• Bánh răng chủ động (Ring Gear): Gắn với vỏ vi sai, nhận lực từ trục các-đăng.

• Bánh răng nón nhỏ (Pinion Gear): Truyền mô-men xoắn từ trục các-đăng sang ring gear.

• Bánh răng hành tinh (Spider Gears): Gắn trên trục chữ T, cho phép lệch tốc độ hai bên.

• Bánh răng bên (Side Gears): Kết nối với hai bán trục (axle shaft).

• Ổ bi (Bearings): Hỗ trợ quay trơn tru, giảm ma sát.

Hình ảnh minh họa từ sách kỹ thuật, bản vẽ 3D hoặc ảnh tháo rời từ cầu sau có thể giúp người dùng hình dung dễ hơn.

(Cấu tạo của bộ vi sai ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

4. Nguyên lý hoạt động của bộ vi sai xe ô tô

4.1. Khi xe đi thẳng

• Các bánh răng hành tinh và bánh răng bên quay cùng tốc độ.

• Hai bánh xe nhận mô-men xoắn và quay đồng tốc.

4.2. Khi xe vào cua

• Bánh răng hành tinh xoay quanh trục, phân phối mô-men khác nhau cho hai bánh.

• Bánh ngoài cua quay nhanh hơn bánh trong.

• Giúp xe vào cua êm ái, ổn định và không bị trượt bánh.

4.3. Khi một bánh bị trượt hoặc mất độ bám

• Mô-men xoắn sẽ truyền hết sang bánh ít lực cản hơn (bánh bị trượt).

• Bánh còn lại gần như không nhận lực → xe mất khả năng kéo.

• Đây là nhược điểm lớn nhất của vi sai mở.

(Nguyên lý hoạt động của bộ vi sai xe ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

5. Các loại bộ vi sai ô tô

5.1. Vi sai mở (Open Differential)

• Phổ biến nhất.

• Ưu điểm: Cấu tạo đơn giản, chi phí thấp.

• Nhược điểm: Khi 1 bánh trượt, bánh còn lại mất lực kéo.

• Ứng dụng: Hầu hết xe phổ thông, xe tải nhẹ.

5.2. Vi sai hạn chế trượt (Limited Slip Differential – LSD)

• Có thêm bộ ma sát hoặc bánh răng để chống trượt.

• Ưu điểm: Hạn chế tình trạng mất lực kéo, hỗ trợ ôm cua mượt.

• Nhược điểm: Cần bảo dưỡng kỹ, chi phí cao.

• Ứng dụng: SUV, xe thể thao, crossover.

5.3. Vi sai khoá (Locking Differential)

• Có thể khoá lại để hai bánh quay đồng tốc.

• Ưu điểm: Tối đa lực kéo trên địa hình trơn trượt.

• Nhược điểm: Không dùng được trên đường nhựa.

• Ứng dụng: Xe bán tải, off-road.

(Các loại bộ vi sai ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

5.4. Vi sai Torsen (Torque-Sensing Differential)

• Dựa trên bánh răng xoắn để phân phối lực.

• Ưu điểm: Hoạt động mượt, không cần ECU, không cần bảo dưỡng nhiều.

• Nhược điểm: Giá cao.

• Ứng dụng: Audi Quattro, Lexus AWD.

5.5. Vi sai điện tử (Electronic Differential)

• Sử dụng cảm biến và ECU để điều khiển mô-men xoắn từng bánh.

• Ưu điểm: Phản ứng chính xác, tối ưu bám đường.

• Nhược điểm: Rất đắt, sửa chữa phức tạp.

• Ứng dụng: Xe điện (Tesla, VinFast), xe thể thao cao cấp.

5.6. Vi sai trung tâm (Center Differential)

• Chỉ có trên xe AWD/4WD thời gian thực.

• Chức năng: Cân bằng mô-men giữa cầu trước và cầu sau.

• Một số dòng xe có thể có cơ chế khóa vi sai trung tâm.

(Các loại bộ vi sai ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

6. Những câu hỏi thường gặp về vi sai ô tô

Bộ vi sai tiếng Anh là gì?

• Differential là tên tiếng Anh chính xác.

Bộ vi sai có trên xe điện không?

• Có, nhưng trên các xe điện dẫn động độc lập từng bánh, chức năng vi sai có thể được thay bằng kiểm soát mô-men điện tử.

Số lượng bộ vi sai tối thiểu trên ô tô là bao nhiêu?

• Tối thiểu là 1 bộ (trên cầu chủ động). Xe AWD có thể có tới 3 bộ.

Bộ vi sai xe tải, xe điện, xe RC, mini có khác nhau không?

• Về nguyên lý thì giống nhau, nhưng cấu tạo và kích thước tùy ứng dụng:

  • Xe tải: Vi sai lớn, chịu mô-men lớn, thường dùng loại LSD hoặc khoá.

  • Xe RC, mini: Vi sai mô phỏng, kích thước nhỏ, thường dùng bánh răng nhựa.

  • Xe điện: Vi sai có thể cơ khí hoặc điều khiển điện tử.

(Những câu hỏi thường gặp về vi sai ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

7. Bảo dưỡng bộ vi sai: Những điều cần biết

7.1. Dầu vi sai (Differential Oil)

• Cần thay định kỳ mỗi 40.000 – 80.000 km.

• Dầu vi sai thường đặc hơn dầu động cơ, phải chọn đúng chuẩn GL-5 hoặc theo khuyến cáo.

7.2. Kiểm tra gioăng và phốt

• Rò rỉ dầu vi sai sẽ gây mài mòn nhanh và tăng nhiệt.

7.3. Với vi sai LSD:

• Phải dùng dầu có phụ gia chống trượt đặc biệt.

7.4. Lưu ý khi lái xe có khóa vi sai:

• Không bật khóa vi sai trên đường nhựa.

• Chỉ sử dụng khi vượt địa hình xấu.

(Bảo dưỡng bộ vi sai - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

8. Kết luận

Bộ vi sai là một thành phần quan trọng bậc nhất trong hệ thống truyền động ô tô, giữ vai trò sống còn đối với khả năng vận hành, vào cua và phân phối lực kéo. Tùy vào cấu hình dẫn động, điều kiện sử dụng và mục đích xe, mỗi loại vi sai sẽ phát huy ưu điểm riêng. Việc hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động và bảo dưỡng đúng cách không chỉ giúp xe vận hành tối ưu mà còn nâng cao tuổi thọ và độ an toàn.

Nếu bạn đang sử dụng xe SUV, bán tải hay xe điện, hãy tìm hiểu loại vi sai trên xe mình để có chiến lược bảo dưỡng và vận hành phù hợp nhất.

Tại Phụ tùng Mitsubishi An Việt, chúng tôi Chuyên Cung cấp Phụ tùng Chính hãng cho tất cả các dòng xe Mitsubishi, từ Xforce, Xpander, Outlander, Triton, Attrage, Mirage, Jolie, Zinger cho đến Pajero Sport,… Với gần 20 năm kinh nghiệm trong ngành phụ tùng ô tô, An Việt cam kết mang đến sản phẩm chất lượng, đúng chủng loại, đúng giá trị, cùng dịch vụ tư vấn tận tâm, hỗ trợ khách hàng hết mình.

👉 Liên hệ Phụ tùng Mitsubishi An Việt tại đây để được tư vấn và báo giá nhanh chóng!