Phanh đĩa (disc brake) là một trong những hệ thống phanh quan trọng và phổ biến nhất trên ô tô hiện đại. Dù có mặt từ hơn một thế kỷ trước, nhưng đến nay, phanh đĩa vẫn không ngừng được cải tiến để đáp ứng nhu cầu an toàn ngày càng cao. Trong bài viết này, Phụ tùng Mitsubishi An Việt sẽ cùng các bạn tìm hiểu cấu tạo chi tiết, cách hoạt động, ưu nhược điểm, các vấn đề thường gặp cũng như lưu ý khi sử dụng hệ thống phanh đĩa trên ô tô.

1. Phanh đĩa ô tô là gì?

Phanh đĩa là hệ thống sử dụng ma sát giữa má phanh và đĩa phanh (rotor) để làm giảm tốc độ bánh xe, từ đó giúp xe chậm lại hoặc dừng hẳn.

Cơ chế hoạt động của phanh đĩa dựa trên việc piston đẩy má phanh ép chặt vào đĩa quay theo bánh xe, tạo ra lực ma sát đủ lớn để giảm chuyển động quay. Đây là loại phanh được ứng dụng nhiều trên các xe du lịch, SUV, xe thể thao, thậm chí cả xe tải nhẹ nhờ hiệu quả phanh cao, ổn định và độ nhạy tốt.

(Phanh đĩa ô tô là gì? - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

2. Lịch sử phát triển của phanh đĩa

• Năm 1890: Phanh đĩa đầu tiên được phát minh, nhưng sử dụng vật liệu sắt dễ bị rỉ sét và kém bền.

• 1949: Hãng Jaguar (Anh) bắt đầu thử nghiệm phanh đĩa trên xe đua C-Type.

• 1953: Austin-Healey 100 là mẫu xe thương mại đầu tiên trang bị phanh đĩa trên 4 bánh.

• Thập niên 1980 đến nay: Phanh đĩa dần thay thế phanh tang trống ở bánh trước, và nhiều xe hiện đại đã trang bị phanh đĩa cả 4 bánh.

(Lịch sử phát triển của phanh đĩa - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

3. Cấu tạo hệ thống phanh đĩa ô tô

Hệ thống phanh đĩa gồm 4 bộ phận chính:

3.1. Đĩa phanh (Rotor)

• Gắn trực tiếp lên moay-ơ bánh xe, quay theo bánh xe.

• Chất liệu: Gang đúc hợp kim, thép carbon, hoặc carbon-ceramic (trên xe hiệu suất cao).

• Phân loại:

  • Đĩa đặc: Không có lỗ thông gió, chi phí thấp, ít bền hơn.

  • Đĩa thông gió: Có rãnh hoặc lỗ để tản nhiệt tốt hơn, chống quá nhiệt.

  • Đĩa kết hợp tang trống: Vừa là đĩa phanh cho phanh chính, vừa tích hợp phanh tay (tang trống).

3.2. Ngàm phanh (Caliper)

• Là nơi giữ và dẫn động má phanh, gồm 2 loại:

  • Ngàm trượt: Piston chỉ ở một bên, má phanh trượt để ép vào cả hai mặt đĩa.

  • Ngàm cố định: Có piston ở cả hai bên, phanh đều hơn nhưng đắt hơn.

3.3. Má phanh (Brake Pad)

• Là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với đĩa phanh.

• Vật liệu: Hợp kim, gốm sứ, Kevlar, hoặc bán kim loại.

• Có cảm biến mòn trên các xe đời mới để cảnh báo khi má phanh quá mòn.

3.4. Piston dầu

• Được đặt trong ngàm phanh, nhận áp suất từ xi-lanh chính (Master Cylinder) khi đạp phanh.

Ngoài ra, hệ thống còn có:

• Cảm biến ABS: Giúp điều chỉnh lực phanh để tránh bó cứng bánh.

• Ống dầu phanh, lò xo hồi, phớt cao su giúp duy trì áp suất và hồi vị piston.

(Cấu tạo hệ thống phanh đĩa ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

Đọc thêm: So sánh Chi tiết Phanh đĩa và Phanh tang trống

4. Nguyên lý hoạt động của phanh đĩa ô tô

- Khi người lái đạp phanh, lực tác động vào bàn đạp → xi-lanh chính đẩy dầu thủy lực qua ống dẫn → piston trong ngàm phanh bị ép → má phanh ép sát vào hai mặt đĩa → tạo lực ma sát để làm chậm hoặc dừng bánh xe.

- Khi nhả phanh, áp suất dầu giảm → piston lùi lại → má phanh tách khỏi đĩa → bánh xe quay trở lại bình thường.

- Lưu ý kỹ thuật khi đạp phanh: Nên đạp đều – rà phanh – kết hợp về số (nếu lái số sàn) để đảm bảo phanh hiệu quả mà không bị bó hoặc quá nhiệt.

(Nguyên lý hoạt động của phanh đĩa ô tô - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

5. Ưu và nhược điểm của phanh đĩa

Ưu điểm:

✔️ Phanh nhạy, lực phản hồi tốt, kiểm soát chính xác.
✔️ Tản nhiệt nhanh, hạn chế hiện tượng fading (mất phanh do nóng).
✔️ Dễ quan sát và bảo dưỡng nhờ thiết kế mở.
✔️ Hoạt động hiệu quả trong điều kiện mưa hoặc đường dốc.

Nhược điểm:

⚠️ Dễ bám bụi, nước, dễ gây rỉ nếu để lâu không sử dụng.
⚠️ Cần kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên.
⚠️ Giá thay thế má phanh hoặc đĩa cao hơn phanh tang trống.
⚠️ Có thể bị kêu “kít kít” nếu má phanh bị chai, hoặc bụi bẩn lọt vào.

(Ưu và nhược điểm của phanh đĩa - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

6. Các lỗi thường gặp ở phanh đĩa ô tô

- Kiểm tra và thay dầu phanh: Mỗi 20.000 – 40.000 km, hoặc theo khuyến cáo của hãng.

- Rà má phanh mới: Khi thay má, cần chạy rà nhẹ trong 200–300km đầu để má và đĩa "ăn khớp".

- Kiểm tra cảm biến mòn má phanh (nếu có).

(Hướng dẫn bảo dưỡng hệ thống phanh đĩa - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

8. 3 lưu ý quan trọng khi sử dụng phanh đĩa ô tô

• Luôn kiểm tra mức dầu phanh: Dầu phanh ít hoặc bẩn có thể khiến mất áp suất → mất phanh.

• Không phanh gấp liên tục khi xuống dốc dài: Gây quá nhiệt, cong đĩa, cháy má phanh → rất nguy hiểm.

• Thay má phanh kịp thời: Khi mòn dưới 3mm hoặc phát ra tiếng kêu lạ khi phanh.

9. Các câu hỏi thường gặp (FAQs)

▸ Tại sao phanh đĩa bị nóng?

Do rà phanh nhiều, xuống dốc dài không về số thấp, bó piston hoặc má phanh.

▸ Phanh đĩa ô tô bị rỉ sét có nguy hiểm không?

Nếu chỉ rỉ nhẹ do để lâu thì không quá nguy hiểm. Nhưng nếu rỉ ăn sâu hoặc mòn không đều sẽ gây rung lắc khi phanh – cần rà láng hoặc thay đĩa.

▸ Giá thay đĩa phanh ô tô là bao nhiêu?

Tùy dòng xe, dao động từ 800.000 – 3.000.000 VNĐ/đĩa (xe phổ thông) và có thể cao hơn với đĩa cao cấp hoặc dòng xe hạng sang.

(Các câu hỏi thường gặp - Phụ tùng Mitsubishi An Việt)

10. Tổng kết

Phanh đĩa là hệ thống phanh hiệu quả, phản hồi tốt và đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Tuy nhiên, để hệ thống này luôn hoạt động ổn định, bạn cần bảo dưỡng định kỳ, thay thế má phanh đúng thời điểm và không lạm dụng phanh khi không cần thiết. Chăm sóc đúng cách không chỉ giúp bạn lái xe an toàn mà còn kéo dài tuổi thọ hệ thống phanh và tiết kiệm chi phí sửa chữa.

Tại Phụ tùng Mitsubishi An Việt, chúng tôi Chuyên Cung cấp Phụ tùng Chính hãng cho tất cả các dòng xe Mitsubishi, từ Xforce, Xpander, Outlander, Triton, Attrage, Mirage, Jolie, Zinger cho đến Pajero Sport,… Với gần 20 năm kinh nghiệm trong ngành phụ tùng ô tô, An Việt cam kết mang đến sản phẩm chất lượng, đúng chủng loại, đúng giá trị, cùng dịch vụ tư vấn tận tâm, hỗ trợ khách hàng hết mình.

👉 Liên hệ Phụ tùng Mitsubishi An Việt tại đây để được tư vấn và báo giá nhanh chóng!